Waarom veranderen moeilijk is
Wie kent niet de anekdote van de boze automobilist in de file. Het wachten beu, klimt hij op zijn auto en schreeuwt uit alle macht: “Ik tel tot drie en dan allemaal honderddertig.” Met het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is het net als met stilstaan in de file. Als we met zijn allen precies lijken te weten waar de schoen wringt, waarom doen we het dan niet gewoon anders?
We weten het allemaal. De jeugdbescherming kan en moet effectiever en beter georganiseerd worden. En ook met een andere insteek vanuit professionals. Bijvoorbeeld de wereld niet alleen bekijken door een veiligheidsbril. En vanuit de wetenschap dat kinderen het best beschermd worden door ouders te helpen. Natuurlijk is een structuurwijziging nodig. Maar betere zorg zit hem niet in de ene of de andere structuur. Het zit hem in concreet waarneembaar menselijk gedrag. En hoe verander je dat? Dat blijkt nog lastiger dan gedacht.
Maar moet het werkelijk zo moeilijk zijn? Wat als we nu eens gewoon gaan doen waarvoor we zijn opgeleid en waar onze passie ooit lag? Gewoon werken met mensen. Want wie wil er nu niet gezinsgericht, rechtsbeschermend, transparant en eenvoudig hulp bieden aan gezinnen en daarin steeds beter worden? Gewoon aan de keukentafel bij een gezin en niet verstopt achter onze computer. Een droom? Nee, een realistisch, noodzakelijk en haalbaar scenario.
Maar waarom blijkt veranderen dan toch nog zo lastig? Misschien zijn we gewoon te vaag. Misschien zijn de doelen die we stellen zo algemeen geformuleerd dat iedereen het er wel mee eens is, maar niemand precies weet wat er van hem of haar verwacht wordt. “Als de verandering doorgevoerd is, welk concreet waarneembaar gedrag vertoon ik dan?” Het toekomstscenario geeft hier geen duidelijk antwoord op.
Een scenario is mooi. En iedereen zal zich er in grote lijnen in kunnen vinden. Maar hoe vertalen we een algemeen scenario naar lokale teams die allemaal anders georganiseerd zijn? En hoe maken we een scenario passend terwijl we weten dat grote organisaties binnen de jeugdbeschermingsketen wettelijke taken en verplichtingen hebben die nou niet noodzakelijkerwijs stroken met de uitgangspunten van het toekomstscenario?
Hoe gaan we om met verschillende samenwerkingsverbanden? De jeugdzorgregio’s komen niet overeen met provinciegrenzen, veiligheidsregio’s, arbeidsmarktregio’s, samenwerkingsverbanden binnen het onderwijs, inkoopregio’s voor Wmo enzovoort. Dat maakt dat organisaties en gemeenten met heel veel verschillende en andersoortige organisaties te maken hebben op verschillende niveaus. Bovendien helpt personele onderbezetting niet bij het vinden van ervaren ruimte om überhaupt te werken aan verandering.
Toch lukt het, soms met moeite, om op kleine schaal te veranderen. Voorbeelden hiervan zijn de verschillende proeftuinen toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en andere projecten, zoals Samen veilig opgroeien Midden Holland. Betere zorg is goedkopere zorg en het kan. De voorbeelden zijn er en de resultaten liggen er.
Veranderen van cultuur is niet makkelijk. Blijven zuchten dat iets niet lukt en bij de pakken neer gaan zitten helpt niet. Maar op een spreekwoordelijke auto klimmen en roepen dat er gas op de plank moet, lost ook geen files op. Terug naar onze passie werkt wel. Werken van onderop, vanuit de mens. Met kraakheldere doelen, vertaald in concreet waarneembaar gedrag. We doen het ook nu zo goed als we maar kunnen. Maar dat is geen eindpunt maar een start van iedere dag een beetje beter. Of we dat nou doen aan de keukentafel bij het gezin of in ons contact met collega-professionals in de keten. Samen komen we er.
Wil je ook aan de slag met het Toekomstscenario? Lees de tips om hiermee aan de slag te gaan en schroom niet ons te vragen om ondersteuning. Luister ook naar de podcast ‘Jeugdzorg. wat bedoel je?’ over knelpunten en successen in de jeugdzorg.
Ben je bezig met het implementeren van een andere verandering in je organisatie? Wij denken en helpen graag mee om dit tot een succes te maken!
